Maraming hindi nakakaipon sa una nilang trabaho dahil nakakasabik nga naman ang unang pagdating ng suweldo—nakakatuwa na makakabili na sa wakas ng sariling damit at sariling gamit, at hindi na kailangang humingi ng baon sa magulang. Kadalasan, mapapansin mo na lang na naka-isang taon ka na sa trabaho ngunit hindi pa rin lumalaki ang ipon mo sa bangko. Ang iba nga ay wala talagang ipon sa bangko.
Kahit madalas itong mangyari sa mga nagsisimula pa lang, hindi dapat sagabal ang unang trabaho sa pagkakaroon ng tamang ipon. Kahit sandamakmak pa ang mga kailangang paglaanan ng buwanang sahod, makakahanap ka pa rin ng paraan para maging mas maingat sa perang pinaghirapan mo.
Narito ang ilang mga paalala upang masanay sa pagtitipid at pag-iipon:
Magtakda ng Budget
Madaling nasasapawan ng tuwa sa suweldo ang pagpapaalala sa sarili na kailangang magtakda ng li9ngguhan o buwanang budget. Pagkakuha pa lamang ng tseke o kaya pagpasok ng pera sa ATM, ang ilan ay hindi na magkaintindihan kung paano at saan gagastusin ang suweldo.
Ugaliing gumawa ng budget para hindi magulat na wala na palang natitirang panggastos. Tukuyin muna ang mga mahahahalagang bagay: ang pagkain, ang pang-commute, at mga bayarin o gastusin sa bahay. Kung ano man ang matitira, maglaan ng malaking bahagi nito para sa savings. Mas mainam kung uunahing magtabi ng para sa ipon at pagkatapos ay saka planuhin kung paano pagkakasyahin ang natira.
Mahalaga ito dahil matutukoy mo agad kung aling mga gastos ang talagang kailangan, at mabibilang mo kung akma ba ang naiipon mo kumpara sa kabuuan ng iyong suweldo.
Ilista ang Lahat ng Gastos
Maraming naeengganyong magsimula ng ganitong paglilista ng lahat ng gastusin—nakatala lahat kahit ang katiting na P9 na pamasahe sa jeepney at P25 na gastos sa beep card sa LRT. Iyon nga lang, kapag napagastos nang hindi sinasadya sa isang mamahaling restawran o kaya’y napabili bigla ng bagong sapatos, nawawalan na rin agad ng ganang ilista ang ganoong malaking paglulustay.
Mahalaga ang paglilista nang sa gayon ay makita mo ang lahat ng pinupuntahan ng pera mo. Masakit mang isulat na hindi mo natiis ang gumastos noong isang araw, magiging mabuting paalala rin iyon para sa sarili mo sa mga susunod na pagkakataon. Nakakatulong ang paglilista kahit sa pagdidisiplina ng sarili.
Magtipid sa Maliliit na Bagay
Kapag sinabing maliit na gastusin, hindi ito nangangahulugan ng pagpili ng ruta ng jeep na makakabawas ka ng isa o dalawang piso sa nakasanayan mong binabayaran. Mas kailangang bantayan ang mga gastos na bigla-bigla na lang sumusulpot at nang-aakit kahit hindi naman kailangan. Halimbawa, kung nagmemeryenda kayo ng mga katrabaho mo at naramdaman mong busog ka na, kailangan mo nang hindian ang tukso na bumili pa ng tsitsirya o tinapay sa madadaanan mong tindahan pabalik sa trabaho.
Kung bibilangin kasi ang maliliit na gastos na ito pagkatapos ng isang buwan, magugulat ka na halos katumbas na ng ilang araw na pang-commute ang inaabot nito. Kung kayang iwasan, mabuti nang gawin ito.
Matutong Maghintay
Madaling makumbinse ang sarili na kailangan na ngang bumili ng bagong pantalon o bagong cellphone. Kaysa gawing biglaan ang desisyon, maglaan muna ng ilang araw para pag-isipang mabuti kung kailangan mo na nga bang bumili ng ganoong bagay sa lalong madaling panahon. Minsan, nakakalasing ding isipin ang hiwaga ng bagong cellphone, lalo na kapag nakakaramdam ka ng inggit sa mga kaibigan. Pero kung hindi naman kailangan ng trabaho mo ng cellphone na may ganitong mga specs at apps, baka pwede mo pang pagtiyagaan ang unit na kasalukuyng ginagamit mo.
Tuwing nakakaramdam ng bugso ng damdamin na bumili, matutong maghintay. Tingnan kung pareho pa rin ang nararamdaman mo pagkatapos ng dalawa o tatlong araw. Kung hindi mo na masyadong nararamdaman ang pangangailangan pagkatapos ng ilang araw na pahinga, baka mas mainam nang palipasin na lang ang oportunidad at ilaan ang pera sa ibang mas kapaki-pakinabang na bagay kagaya ng ipon sa bangko.
Pag-isipan ang Kinabukasan
Sa dami ng iniisip sa trabaho araw-araw, hindi madaling maglaan ng oras para tapatin ang sarili at tukuyin ang mga plano na nais makamit sa mga susunod na taon. Paano mo nga naman iisipin ang mangyayari sa susunod na limang taon kung hindi mo pa mabigyang-solusyon ang kasalukuyang tinatapos mo sa trabaho?
Mabigat naman talaga ang trabaho. Subalit kung gagawa ka ng plano para sa gusto mong makamit sa kinabukasan, lalo na sa larangan ng pag-iipon, magkakaroon ka ng mga pamantayan na gugustuhin mong magawa para sa iyong sarili. Halimbawa, hindi naman naghahangad ang lahat na maging milyonaryo nang biglaan, ngunit ano kaya ang kalagayan mo sa susunod na sampung taon o bago ka magtrenta? Sa sandaling iisipin mo iyon, makakabuo ka ng plano base sa buwanang suweldo mo para marating ang iyong target.
Dito rin mainam na pag-isipan ang mga investment. Maaaring hindi ka makakabili ng kotse sa susunod na limang taon, pero baka magiging masaya ka na rin kung mabayaran mo ang halos kalahati ng bahay na balak mong tirhan kapag may pamilya ka na. Kung walang ganitong mga hangarin, mararamdaman mo na mabilis lang ang pagdaan ng pera sa iyong mga kamay, lalo na sa paggastos sa pang-araw-araw na kailangan. Kaysa araw ang isipin, gawin mong buwan, taon, o dekada pa kung kaya. Samakatuwid, gumawa ka ng listahan ng iyong long-term goals.
Paghusayan at Pagplanuhan ang Trabaho
Hindi dahil nakakuha ka ng trabaho a pwede ka nang maging kampante. Kailangan mo ring pag-isipan kung paano ka aangat sa posisyon mo sa trabaho, para na rin tumaas ang suweldo at lalong malinang ang mga talento mo. Gamitin ang mga oportunidad na nasa paligid mo—alamin kung paano makakamit ang promotion, tingnan kung may mga bonus at incentives na matatanggap sa kumpanya, at siguraduhing aabot ang kalidad ng trabaho mo sa pamantayan na hinihiling sa iyo.
Hindi ibig sabihin nito na kakalimutan mo na ang pagkakaibigan at sarili mong mga hilig o interes. Kung sosobra naman ang pagtitipid o pag-focus sa trabaho ay baka rin makaranas ka ng matinding stress at magkasakit pa. Tulad ng lahat ng bagay, kailangan ng balanse dito. Hindi naman kailangang madaliin nang husto ang pag-angat. Mahalaga lamang na may plano kang sinusunod nang sa gayon ay alam mong umuusad ka pa rin.
Nakakasabik naman talaga ang ideya na kumikita ka na ng sarili mong pera at kaya mo nang bilihin ang mga bagay na gusto mo gamit ang perang pinaghirapan mo. Ngunit hindi ito dahilan upang kalimutan na lamang ang halaga ng ipon. Sa simula pa lamang ng iyong pagtatrabaho ay mainam nang simulan ang ilang magagandang gawi para masiguro ang tuloy-tuloy na pag-iipon at pag-unlad.